DDW Trend: Het herijken van materiaalonderzoek

Opvallend dus dat de twee meest opvallende materiaalonderzoeken nu eens niet gaan over recyclebaar plastic, bio kunststof, eco-vezels of natuurlijke kleurpigmenten maar over de meest gebruikte en tegelijkertijd ook meest voorradige grondstoffen: zand en water. Alsof design opnieuw moet aarden: welke grondstoffen zijn het meest onmisbaar? En welke alternatieven zijn voor handen? Als een soort lesmateriaal. Want de uitputting en verkwisting van zand en water – waarvan blijkbaar toch de schijn bestaat dat ze onuitputtelijk zijn – is vele malen verontrustender dan pak ‘m beet katoen of olie.

Dat is in elk geval de strekking van Embassy of Water. En dat geldt voor Nederland misschien nog wel meer dan voor andere landen. Door klimaatverandering zijn de periodes van droogte of juist regen veel intensiever. Bovendien raken onze steden steeds meer ‘versteend’. Door gebrek aan groen wisselen tijdelijke enorme wateroverlast en grote droogte en bijbehorende groensterfte elkaar af. Daarnaast is er de constante dreiging van de een stijgende zeespiegel. Kortom, wij moeten een ​​andere manier vinden om met water om te gaan. Niet meer als een product of een gevaar maar als een kompaan. Embassy of Water doet daarvoor diverse suggesties.

Eco Oasis is een ontwerp van The Weather Makers dat bestaat uit zes cilinders waarin opgevangen waarin het micro-organisme diatomeeën wordt gekweekt. Deze diatomeeën slaan CO2 en stikstof dat in het water zit op. Deze organismen vormen op hun beurt weer een interessant maalt waterinsecten en vissen. De mest van deze waterdieren kan weer worden gebruikt als meststof voor planten. De kring is gesloten.

Dat water niet alleen een levensbron is maar ook energiebron toont bio-designer Ermi van Oers met haar samenwerkingsproject Pond. Ook nu zijn het weer microben die het werk doen. Deze soort breekt organische verbindingen af ​​en geeft elektronen af ​​tijdens dit proces. Deze microben worden gekweekt in een drijvend netwerk, dat de energie onder meer gebruikt om gegevens te verzamelen over de waterkwaliteit, dat wordt gevisualiseerd met gekleurd licht. Zo wordt zowel het wonder als de kwetsbaarheid als ook de kracht water getoond: alsof het een levend wezen is waarvoor we goed moeten zorgen.

Veel verontrustender is het beeld dat oprijst uit GEO-Design: Sand, een expositie in het van Abbemuseum waarin journalistiek en design gelijk optrekken. Op een groot scherm wordt een minidocumentaire vertoond over de zandafgraving Mayrouba in Libanon. Alsof een gulzig monster een enorme hap uit de aarde heeft genomen. Als mieren rijden vrachtwagen rond door de stofwolken. Met trage camerabeelden wordt vastgelegd hoe de aarde letterlijk wordt vernietigd. Want dat gulzige monster zijn wij namelijk zelf. Met dit apocalyptisch beeld opent deze expositie.

GEO-Design: Sand is de derde in een reeks jaarlijkse exposities tijdens DDW gecureerd door Martina Muzi en Design Academy Eindhoven. Na de Chinese onlineshop Alibaba en Afval ligt de focus dit keer op zand, na water de meest gebruikte natuurlijke hulpbron. Volgens een inmiddels beproefd recept wordt met een tiental de mondiale impact van menselijk handelen vastgelegd. Van de Mekong-delta in Vietnam tot zoetwatermeren, overal ter wereld wordt gegraven, geboord, gebaggerd en geschraapt met zand. Om steden te bouwen maar ook om de ondergrondse communicatiekabels van te maken. Het wordt verwerkt tot glas om brillen en autovensters van te maken Maar je vindt het ook terug in de siliconenchips in onze computers. Deze strooptocht naar zand ontwricht niet alleen de natuur maar ook landen. Soms is het de bron van conflicten en oorlog. Want bruikbaar zand wordt schaars.

In ingenieus ontworpen installaties schetst GEO-Design: Sand een indringend beeld van onze weinig verheffende omgang met dit alledaagse materiaal. Al is er ook oog voor de schoonheid en diversiteit ervan. Het Nederlandse ontwerpduo Atelier NLverzamelde zand van over de hele wereld. Van lokaal zand op diverse plekken in Nederland is speciaal glas vervaardigd waarvan servies wordt geproduceerd met fonkelachtige schoonheid die afhangt van de specifieke kwaliteiten van de verschillende glassoorten. Maar vooral glaswerk dat een ode is aan zand en daarmee aan de bron van al het materiaalonderzoek.