Tijd voor Experimentele Financiering & Snel Denken

Waar afgestudeerden anderen helpen die nog niet zo ver zijn, zijn er ook mensen die werken om de ontwerp community samen te brengen rondom een collectieve en veerkrachtige geest.

Initiatiefnemers van Social Label Petra Janssen (Studio Boot) & Simone Kramer (C-mone) hebben veel gedaan om een ‘community of practice’ samen te brengen rond het bieden van kansen en het creëren van iets tastbaars voor ontwerpers om zich aan vast te klampen in deze onrustige tijden. Ze creëren sociaal-economische kansen voor kansarme mensen in de 'arbeidswereld' door samen te werken met ontwerpers, sociaal-bewuste bedrijven, de gezondheidszorg en overheidsinstellingen in de regio Brabant.

Ontwerpers Kiki en Joost (die ook een productlijn hebben met Social Label) zien een groei in kleinere, meer intieme ambachtelijke relaties. Er lijkt meer handel en directe gesprekken te ontstaan tussen ontwerpers en hun respectievelijke lokale gemeenschappen en distributieketens. Petra zegt: 'Als je op een bepaalde manier ontwerpt kan iedereen er van profiteren. Als we workshops kunnen gebruiken om jonge ontwerpers op te leiden in workshops geven dan hebben we een uitstekend businessplan voor Nederland, en hebben we nog steeds ambacht in de toekomst.

Social Label wordt gefinancierd door de stichting DOEN. “We zijn heel blij met ze en zien ze meer als een partner. Omdat we het over innovatie hebben, is het belangrijk om in samenwerkingsverband te werken”, legt Simone uit, “als je aan het experimenteren bent heb je aan het begin geen businessmodel, daarom hebben we samenwerking en vertrouwen nodig.”

Wat zouden Petra en Simone doen als ze de financiering van creativiteit en ontwerp in Nederland in handen hadden? “Als ik denk aan financiering denk ik dat mensen meer experimenteel, innovatief en nieuw moeten zijn”, zegt Janssen, “Het gaat hier om ‘trial and error’ en ik denk dat financiering beschikbaar moet zijn voor organisaties of ontwerpers, of groepen, die iets nieuws brengen. Wat we momenteel zien in Nederland is dat een groot deel van de financiering naar grote organisaties gaat, en zo blijven de grote namen maar groeien en groeien. Voor ons, wat we doen, is het ontwerp, het is de economie, het is de gezondheidszorg, het is het sociale - dus wat gaan we doen? Welke afdeling krijgt financiering? Het is moeilijk. Onze regering maakt beleid voor sociaal ondernemerschap, maar wat ze zou kunnen doen is de producten kopen die al worden gemaakt, om zo de economie te stimuleren. Koop de dingen die mensen maken in plaats van beleid te implementeren! Dit gaat niet alleen om Social Label, dit is voor alle sociale ondernemers, stop met het schrijven van beleidspapieren en doe het gewoon!”

Voor Janssen en Kramer, wat is het algemene het niveau van discussie tussen de regering en de creatieve sectoren? Deze vraag wordt aan de juiste mensen gesteld, want het blijkt dat een van hun ontwerpers onlangs op een van Social Label's radioprogramma's een gesprek heeft gehad met de Nederlandse minister-president Mark Rutte. Het lijkt erop dat de kanalen voor communicatie open staan.

Over het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie gesproken, dat gaat gepaard met evenveel lof, “Het fonds is erg goed voor ontwerpers en wat ik ook erg goed vind is dat toen COVID-19 kwam, zeiden ze 'we gaan ons beleid veranderen' en dat gebeurde inderdaad heel snel, dat is geweldig! Met anderen is het een vier jaar durend proces, ze reageerden nu erg snel” zegt Janssen.

“Het is geweldig om te horen dat Social Label erkent wat we doen, omdat we op dit moment snelle beslissingen moeten nemen”, zegt Syb Groeneveld, directeur van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, “En tegelijkertijd, zonder te veel haast te maken, denk je na over wat je doet, en probeer je na te denken over hoe we de impact van wat we doen kunnen maximaliseren, op de korte, middel en lange termijn.”

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie bevordert de productie en presentatie van architectuur, ontwerp en digitale cultuur, door subsidies te verlenen en het onderhouden van een aantal iconische instanties - waaronder Dutch Design Foundation, de 'moeder' van Dutch Design Week (DDW).

Hoe verhouden de zaken zich nu tot een jaar geleden? “Bijna elke dag denken we aan hoe we ons moeten gedragen als instelling maar denken we ook na over onze rol in de sector van de creatieve industrie. Op het gebied van de bredere culturele sector stellen we onszelf de vraag: Hoe kunnen we de maatschappelijke veerkracht maximaliseren? Dit is de belangrijkste vraag die we moeten beantwoorden” zegt Groeneveld. Kunnen we ervan uitgaan dat, naarmate de economische gevolgen van de crisis zich ontrafelen, er meer creatieve mensen zijn die financiële steun nodig hebben? “Op dit moment zien we inderdaad dat het aantal aanvragen bij veel van deze subsidieregelingen is verdubbeld”, merkt hij op.

Hoe kunnen ontwerpers Groeneveld en zijn team van juryleden helpen bij het bepalen van waar het beleid en de financiering naartoe zou moeten gaan? Hoe kunnen we betere gesprekken voeren?

“Dit is een vraag die wij intern ook bespreken” zegt Groeneveld. “We hebben allerlei evenementen waar mensen hun stem kunnen laten horen, en waar ze elkaar leren kennen. We hadden laatst een Zoom-sessie met 130 jonge mensen waar we presenteerden wat wij kunnen doen voor jong talent, en zij konden op hun beurt vragen stellen. We denken er nu aan om een online vragenuurtje op te zetten, waar mensen hun ideeën kunnen delen en wij ze feedback kunnen geven.”

Dit klinkt allemaal hartstikke goed, maar hoe zit het met financiële injecties aan de basis? “We willen in 2021 beginnen met wat we een 'experimentele subsidie' noemen, dat is een bedrag van ongeveer 5.000 euro. Een subsidie waarbij geen cofinanciering nodig is en waarbij we mensen en groepen die minder worden gehoord in debatten de mogelijkheid geven om zich aan te melden, met een zeer lage drempel dat ook een video-pitch of een praatje kan zijn.” Het verminderen van papierwerk en het toestaan van experimenten, Social Label zal blij zijn... Groeneveld gaat verder met het goede nieuws: “We kunnen vrijwel direct, of laten we zeggen, binnen twee weken na de aanvraag, beslissen of we wel of niet subsidie verlenen, en ik denk dat dat erg belangrijk is. Dat is een van de manieren om erover na te denken. Nog een programma dat we willen uitbreiden is dat we jonge professionals op een soort van ‘master-companion’ manier met bureaus willen verbinden. Dit zal zowel de grotere ontwerpbureaus helpen om nieuw talent te ontdekken, maar het zal ook jongere ontwerpers helpen om een beter begrip te krijgen van wat er in de creatieve industrie gebeurt.”

“Ik denk dat een van de grootste uitdagingen van deze periode is hoe we de kracht van ontwerp kunnen combineren met de overheid of semi-overheidsinstellingen op grote thema’s als mobiliteit, duurzaamheid en energietransitie' zegt Groeneveld. 'Ontwerpers kunnen voorkomen dat Nederland een lelijk landschap wordt van zonnepanelen, en dat hebben we nodig! We moeten ervoor zorgen dat we niet een groot distributiecentrum-land worden met alleen maar pakhuizen vol met pakketten. We hebben de interdisciplinaire methodiek nodig waar Dutch design bekend om staat.”

Eindhoven is een voorbeeld voor hoe ontwerp en planning samen kunnen werken, DDW is hier een jaarlijkse herinnering aan. Is er een kans voor het hele land om te leren van wat er in de Brabantse regio gebeurt?

“Ik hoop het wel ja, zeker weten” zegt Groeneveld, “De manier waarop binnensteden zijn georganiseerd is nog steeds gebaseerd op hoe steden eruit moesten zien in de jaren zestig. Het wordt een uitdaging om hele bruisende binnensteden te creëren, niet alleen met creatieve mensen in gedachten, maar ook met de gezondheidszorg, het onderwijs en allerlei andere zaken die de omgeving levendiger en gezonder maken. Maar het is natuurlijk heel moeilijk te realiseren omdat er zoveel oude machten zijn (en op het spel staan).

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie is gevestigd in Rotterdam, hoe is het leven in de stad nu? “Het is stil, verschrikkelijk om te zien. Het is moeilijk om te bedenken hoe het over een paar maanden zal zijn. De dagen worden korter, mensen zitten in kleine huizen, in moeilijke sociale situaties. De ongelijkheidskloof die we in Nederland hebben wordt vergroot, en dat is een ontwerpuitdaging,' concludeert Groeneveld, “Om na te denken over hoe we een aantal van deze problemen kunnen oplossen, en om de effecten van het virus te helpen bestrijden. We moeten positief blijven.”