Wax meets Flax

Waxjassen als levend ambacht

Waterdichte textielproducten worden tegenwoordig vrijwel uitsluitend gemaakt van synthetische stoffen en vaak nog steeds met coatings op basis van PFAS en PTFE, chemicaliën met een grote impact op mens en milieu. Tegelijkertijd dreigt ook het ambacht van traditionele waxjassen te verdwijnen, terwijl juist deze techniek duurzame voordelen biedt. Waxjassen zijn ontworpen om generaties lang mee te gaan, mits ze regelmatig worden onderhouden (“gereproofd”). In samenwerking met meester-reproofer Peter Bon van Zoelen onderzoekt Anna J. Wetzel hoe het waxen van lokaal en deadstock linnen opnieuw kan worden toegepast voor het gebruik in kleding en andere producten. Ditmaal met hernieuwbare en lokale grondstoffen zoals bijenwas, lijnolie en natuurlijke harsen. Hoewel lijnolie nog wordt gebruikt in verf, linoleum en vernis, is de toepassing in waxjassen (de historische oilskins) vrijwel verdwenen. Commerciële voorbeelden van waxtextiel op basis van lokaal linnen en lijnolie bestaan momenteel niet, wat deze ontwikkeling uniek maakt.

Het materiaal als inspiratiebron

Er zijn meer dan zestig biobased coatings op linnen getest, met lokale en natuurlijke ingrediënten zoals bijenwas, lijnolie, lanoline, harsen en plantaardige kleurstoffen en in de natuur voorkomende pigmenten. Elk sample is zorgvuldig vastgelegd met nauwkeurige hoeveelheden om herhaalbaarheid te waarborgen. Tijdens het experiment ontstonden twee hoofdmethodes: een koude coating (zonder verhitting, geschikt voor oliën en alcoholoplosbare harsen) en een warme coating (waarbij was, olie en hars verhit diep in de stof trekken). Lijnolie bleek geschikt voor koude toepassingen en geeft het linnen flexibiliteit; was zorgt juist voor stevigheid en een effectieve waterafstotende laag.
In plaats van een specifieke toepassing na te streven, lag de focus op luisteren naar het materiaal: wat laat het toe en wanneer werkt het? Door de ingrediënten niet afzonderlijk te benaderen, maar als samenwerkende factoren, ontstonden nieuwe coatingrecepten die voortkwamen uit de logica van het materiaal. Vervolgens zijn coatings geselecteerd die technisch én esthetisch overtuigen, waarna prototypes zoals hoeden en accessoires van gewaxte linnen stoffen werden gemaakt.

Een open einde

Tijdens Dutch Design Week wordt het materiaalonderzoek voor het eerst publiek gepresenteerd. De verschillende samples zijn te zien én aan te raken, zodat bezoekers de textuur, geur en eigenschappen van de bio-based coatings zelf kunnen ervaren.
De presentatie markeert het begin van een nieuwe fase: een verdieping van het onderzoek naar toepassingsmethodes en ontwerpstrategieën. Welke impact heeft de keuze voor een bio-based coating op het ontwerpproces? Kun je bestaande producten als regenjassen of schoenen zomaar vervangen met dit materiaal, of vraagt het om een heroverweging van vorm en functie? En wat gebeurt er met het ontwerp van een product van gewaxed linnen als je vertrekt vanuit de eigenschappen van het materiaal, in plaats van de coating als laatste laag toe te voegen?
Zo toont de presentatie niet alleen een tussenstand, maar vormt ze ook een uitnodiging om mee te denken, mee te voelen en samen te verbeelden hoe ontwerpen met bio-based coatings eruit kan zien.
Het project is mede mogelijk gemaakt door Groeispurt en Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.