(Archief) Project Pomace

Leren over Circulariteit van de Olijf

Project Pomace is een collaboratief ontwerponderzoek waarbij ontwerpers, makers en academici uit Turkije en Nederland betrokken zijn. Het is geïnspireerd op de intrinsieke circulaire kwaliteiten van de oude olijventeelt in Karaburun, Izmir, Turkije. Het projectteam onderzoekt de premisse dat het bestuderen van de olijfteelt en cultuur van deze regio aan de oostkust van de Egeïsche Zee ons kan helpen aan waardevolle inzichten in het ontwerpen voor circulariteit. Project Pomace bestaat uit drie onderling samenhangende onderdelen: een reeks materiaal- en productontwerp experimenten waarin de mogelijkheden van olijfpulp als biomassa-grondstof voor circulaire producten worden onderzocht; een documentaire film waarin traditionele en moderne praktijken van olijventeelt en -productie in en rond Karaburun worden vastgelegd; en een boekwerk waarin de verschillende stadia van het project worden gedocumenteerd en waarin wetenschappelijke bijdragen zijn opgenomen over verschillende aspecten van de olijventeelt en over het circulair denken in de ontwerppraktijk.

Intrinsiek Circulair: De Olijfboom

De olijfboom is sinds de oudheid als landbouwgewas van groot belang in West-Anatolië. De voortdurende teelt in deze gebieden heeft het kustlandschap en de flora een nieuwe vorm gegeven; heeft gemeenschappen economisch weerbaar gemaakt; en heeft de keuken, levensstijl en materiële cultuur diepgaand beïnvloed. Er is een complex mechanisme van uitwisseling en overdracht, waarbij verschillende partijen, industrieën, economische belangen en sociaal-culturele praktijken betrokken zijn. Het project is ingegeven door vragen die opkomen bij een zorgvuldige beschouwing van de verstrengelde relaties die rond dit landbouwgewas zijn opgebouwd: Wat kan een ontwerper leren van het voorbeeld van de olijfboom? Kan de ontwerper de materiële stroom van productie, consumptie en afval beïnvloeden? Kunnen ontwerpers leren van lokale vormen van kennis en praktijk die soms al lang principes van circulair denken toepassen? Kan ontwerpend denken dergelijke vormen van kennis en praktijk verbeteren? Deze overwegingen liggen ten grondslag aan het werk van het projectteam en vormen de basis van dit onderzoek naar een bemiddelende rol voor ontwerp in het samenspel van natuur, cultuur en technologie.

Van Biomassa tot Producten

Het Pomace-project heeft in twee jaar tijd vele dorpen, faciliteiten en instellingen bezocht om meer te weten te komen over de plaatselijke gebruiken. Ontmoetingen met verschillende olijfproducenten brachten het veranderende landschap van de olijfproductie in kaart; en interviews met wetenschappers, producenten en fabrikanten gaven inzicht in het meest recente onderzoek naar olijfbomen en bijproducten daarvan. Het onderzoek heeft waardevolle inzichten opgeleverd in de circulaire stroom van materialen en producten die rond de olijfboom zijn ontwikkeld, dit is vastgelegd in een documentaire en een boek. Het werk van het team culmineerde in de ontwikkeling van een nieuw biocomposiet, Pomastic genaamd, dat is samengesteld uit olijfpulp en andere bio-ingrediënten. Ontwerpers hebben met Pomastic productconcepten en prototypen gemaakt om de mogelijke toepassingen van dit biomateriaal in verschillende disciplines te demonstreren. Het project laat zien dat de olijventeelt en soortgelijke landbouwpraktijken nuttige bronnen van kennis en inspiratie kunnen zijn voor circulair ontwerpdenken en dat biomassa-studies een groot potentieel hebben voor het ontwikkelen van circulaire producten.