(Archief) Small Scale, Big Impact: Co-living at the JVB

Over de Jacoba van Beierenlaan

De Jacoba van Beierenlaan, gebouwd in 1966, was een van de eerste grootschalige studentencomplexen in Nederland, met een sterk gemeenschappelijk programma. In de loop van de jaren stond het gebouw bekend als rommelig, chaotisch en wild. De gracht, die het gebouw omringt, is een kerkhof van verloren voorwerpen, waaronder kapotte meubels, winkelwagentjes, skateboards en bierflesjes. In de zomer verschijnen er DJ-sets, opblaasbare zwembaden en BBQ's, resulterend in een permanent festival. Het complex bevat 32 flats, die elk een groep van 16-18 studenten huisvest. De bewoners hebben een eigen slaapkamer, maar delen de keuken, de bar, de gemeenschappelijke ruimte, twee toiletten, twee douches en de wasserij. Elke flat heeft zijn eigen identiteit, bepaald door eigen tradities, activiteiten, sfeer en manier van organiseren. Als zodanig is JVB een vruchtbare bodem voor het bestuderen van sociale interactie. Toch is het nooit op een serieuze manier onderzocht door onderzoekers. Juist nu er in heel Europa hernieuwde belangstelling is voor samenwonen in de strijd tegen de woningcrisis, biedt JVB een interessante case study, die het debat over de toekomst van wonen, kan verrijken.

Architectuur zonder Architecten

Ondanks dat het project getoond wordt op een designbeurs, benadrukt dit project paradoxaal genoeg de kracht van terughoudendheid - het idee van architectuur zonder architecten. JVB belichaamt dit prachtig. Bewoners geven hier op de meest fantasierijke, ad-hoc wijze, vorm aan hun omgeving. Zo maken ze muurschilderingen, binnenzwembaden, geluidssystemen in de douches en bouwen ze auto’s om tot boten. Als bewoner heb ik deze community twee jaar gevolgd. Onder de oppervlakkige feestlaag, vond ik een grote mate van cohesie, collectieve besluitvorming en gedeeld beheer van middelen. Met hulp van bewoners uit verschillende generaties (60 jaar), architectuurstudenten van over de hele wereld die deelnamen aan een tekenwedstrijd, de woningbouwvereniging, onderzoekers, gemeente, EFL Stichting en FAST Fund, maakt deze tentoonstelling kwaliteiten van het complex zichtbaar, waarbij de architectuur, het dagelijks leven en de diversiteit van gedeelde activiteiten worden verkend. Tijdens de Dutch Design Week kunnen bezoekers elementen zien van de originele tentoonstelling, de bijbehorende publicatie en een interactieve installatie die een vleugje JVB naar Eindhoven brengt.

Moeten we Altijd Nieuw Bouwen?

In een tijd waarin er in de designwereld enorm veel aandacht is voor innovatie en het steeds weer bedenken van nieuwe oplossingen, doet dit project het tegenovergestelde. In het licht van de dreigende ecologische crisis moeten we misschien niet altijd nieuw bouwen, maar kunnen we architectonische vaardigheden gebruiken om te beoordelen wat we al hebben en onderzoeken wat we daarvan kunnen leren. Dit project maakt gebruik van tijdelijke architectuur (buitententoonstelling opgebouwd uit gehuurde bouwhekken) om over een bestaand gebouw te praten en de kwaliteiten te tonen die het behouden waard kunnen zijn. Het poogt de alledaagse ervaring van zulke plekken zichtbaar te maken voor besluitvormers, die huisvesting vaak zien in een abstracte vorm van cijfers en spreadsheets. Het op deze manier gebruiken van architectonische vaardigheden - een analytische benadering, geworteld in bewonersbetrokkenheid en interdisciplinaire samenwerking - is vooral belangrijk vanwege de wijdverbreide praktijken van financiële optimalisatie, waardoor plekken zoals JVB worden gesloopt en vervangen door zielloze studio's, die de menselijke interactie niet bevorderen, maar juist ontmoedigen.