DDW Trend: Terug naar aarde

In de wereld van design wordt vooruitgekeken. Nieuwe technologieën, nieuwe materialen, nieuwe vormen. Toch is innovatie vaak dichterbij huis dan het lijkt. Oude bestaande materialen worden met behulp van nieuwe technologie opnieuw geïnterpreteerd. Ze zijn zo weer relevant voor vandaag en voor de toekomst. Tijdens DDW19 signaleren we een focus op het eeuwenoude materiaal keramiek. Het vertaalt zich in de trend: Back to Earth.

Ambacht en innovatie

Als klei nog nat is kan ook de textuur van het oppervlak worden veranderd. De sgraffito techniek is bijvoorbeeld een techniek waarbij het oppervlak met de hand wordt bewerkt met allerlei gereedschappen. Ontwerper Heleen Sintobin voegt hier een hedendaagse techniek aan toe: CNC frezen. Door het natte porselein of klei te frezen ontstaan er nieuwe patronen. Ze zijn een soort vingerafdrukken van de machine, inclusief de bijbehorende imperfecties, kenmerkend voor de techniek. De CNC-frees wordt zo bijna onderdeel van het keramiekambacht. Sintobin presenteert haar project Digi-Terra Collection met drie kleinere collecties in VEEM. Elk van deze drie verbindt op een eigen manier de geografische herkomst van de betreffende klei. 

Van oudsher wordt klei in een mal gegoten of met de hand gedraaid. Door toevoeging van biomateriaal wordt de klei steviger en kan het ook worden geprint worden. Cindy Valdez gebruikt deze techniek in haar project BARROS. Ze maakt een serie keramische bouwelementen met behulp van een 3D printer. Deze nieuwe techniek maakt het mogelijk bijzondere en complexe vormen te creëren. De keramische bouwstenen kunnen binnen-en buiten worden toegepast en slaan zo een brug met architectuur.

Natuurlijk of industrieel?

Klei en ook zand, zijn meer nog dan andere materialen onlosmakelijk verbonden met het gebied waar ze vandaan komen. We associëren ze vaak met natuurlijke gebieden als rivierbeddingen of groeves, maar ook de industrie is een producent van deze grondstof. In het project Wasteland to Living Room onderzoekt een groep van vier ontwerpers van de Royal College of Art hoe ‘red mud’ (red. rode modder), een bijproduct van de aluminiumindustrie, kan worden gebruikt. Het resultaat is een serie functionele objecten als borden en vazen in een kenmerkende roestbruine kleur. In de huidige industrie wordt ‘red mud’ niet op waarde geschat maar dit project laat zien dat het materiaal een veelbelovende potentie heeft voor interieur objecten maar ook voor toepassingen in architectuur en bouwwereld.

Keramische innovatie en ambacht vertalen zich ook naar industriële schaal. Op DDW19 zien we twee iconische bedrijven. Het Japanse Arita toont een experimentele collectie porselein, gemaakt in samenwerking met Japanse ambachtslieden. Acht internationale ontwerpers en kunstenaars, waaronder Franciska Meijers, Florence Dwyer en Antye Guenther, tonen hun prototypes in deze tentoonstelling op de Hallenweg. Daarnaast presenteert het Nederlandse Cor Unum de collectie Future/History op Plan-B. Al 66-jaar maakt het bedrijf in Den Bosch vooruitstrevende collecties gebruikskeramiek. Dit jaar duiken een aantal Nederlandse ontwerpers als Kiki van Eijk, David Derksen, Studio Rens, Floris Hovers en Studio Maarten Kolk & Guus Kusters, in de geschiedenis van het bedrijf. Ze laten zich inspireren en zoeken naar innovatie met respect van het ambacht. De voorwerpen zijn nieuw maar geïnspireerd door geschiedenis.

Handwerk

Buiten de industriële toepassingen is klei, al dan niet kunstmatig, bij uitstek een materiaal om met de hand aan te slag te gaan. Wie herinnert zich niet de werkstukjes van fimo-klei op de basisschool? De ontwerper Diego Faivre speelt met dit sentiment en studeerde vorig jaar af met Minute Manufacturing, een collectie meubels en objecten bekleed met een speciale lucht drogende klei. Hij gebruikt voor de basisstructuur tweedehands meubels en restmateriaal als karton of plastic dozen. Daarna voorziet hij ze van een laag klei in vrolijke kleuren. De waarde die het object heeft, wordt bepaald door het aantal minuten dat de ontwerper bezig is met de realisatie ervan. Zo zet hij zijn handarbeid om in waarde. Faivre presenteert dit jaar nieuw werk als onderdeel van het collectief Surplus, naast ontwerpers Willem van Hoof, Pierre Castignola, Tim Teven en Ronald Smits. In deze gecureerde tentoonstelling op Sectie-C kijken de drie ontwerpers met een radicale en kritische blik naar bestaande productieprocessen.

Kringloop

Klei kan worden gerecycled, zelfs als het gebakken is. Deze chamotte klei kan opnieuw gebruikt worden, als hij onvervuild blijft. Met glazuur wordt gebakken klei beschermt en waterdicht te. Maar de glasdeeltjes in deze glazuur vervuilen de klei en maken hergebruik erg moeilijk. Ontwerper Seok-hyeon Yoon, dit jaar afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven en te zien in de Graduation Show op Campina, onderzoekt alternatieve manieren om keramiek te beschermen. Zo kwam hij uit bij Ott, een traditionele Koreaanse lak. Deze natuurlijke lak van de Ott-boom maakt om houten gebruiksvoorwerpen waterbestendig. Ott droogt aan de lucht en hoeft niet gebakken te worden. Daarnaast heeft het de bijzondere eigenschap te verdampen als het wordt verhit. Zo kan weer zuivere klei teruggekregen worden en is de kringloop gesloten.