DDW Trend: Big data wordt speels en fysiek

Maar welke gegevens gebruiken en combineren deze internetreuzen? Hoe verzamelen ze die data? En wat werken de algoritmes die ons leven beïnvloeden? Want aan de hand van die data worden wij vervolgens gevoed op de tijdlijn van onze socials en krijgen wij advertenties te zien waarvan een algoritme heeft bepaald dat wij dat leuk vinden. Met als ultieme mindfuck: uiteindelijk worden wij de personen die de grote datacollectors als Facebook, Youtube en natuurlijk data-veelvraat Google willen dat wij zijn.

Deze grote existentiële vraag wordt door ontwerper juist op microschaal onderzocht. Van big data naar kleine data-interventies. Ontwerper Julia Janssen heeft bijvoorbeeld een speelse manier bedacht om ons hiermee te confronteren. En nee, dan gaat het niet over bankgegevens of je laatste Amazon-aankoop. Data weten zelfs beter wie wij zijn dan wij zelf, dat is althans wat Janssen ons voorhoudt met Why I Like Green. Op haar tijdlijn van Facebook zag Janssen dat er steeds vaker berichten over musea, sportkleding voorbij kamen. Verrassender waren stukken over Japan en de American Mathematical Society. Maar de kleur groen? Is groen inderdaad mijn favoriete kleur, vroeg Janssen zich af? En zo ja, hoe weet Facebook dat dan?
 
Vierduizend pingpongballen zijn – door een computergestuurde laser gelukkig – gegraveerd met de verschillende manieren waarop haar persoonlijke data worden vergaard, van de cookies tot het klikken of juist wégklikken van websites of reclames. Door als een bingo telkens een bal te pakken, word je uitgedaagd om na te denken over de vraag: op welke manier helpt deze data bij het bepalen dat Julia Janssen van groen houdt?

Op een behapbare schaal inzichtelijk maken welke impact data hebben, is ook het uitgangspunt van het project Data West. Acht ontwerpers hebben zelf data verzameld over de inwoners van de Eindhovense wijk Woensel-West. Waar de ene ontwerper officiële statistieken als uitgangspunt neemt voor zijn analyse van de wijk, gaat de andere van deur tot deur om de persoon achter de data te ontmoeten. Deze ‘analoge’ data zullen vervolgens weer op verschillende manieren worden gepresenteerd: met liveoptredens, een 3D installatie, interactieve animaties, getekende illustraties, een radioshow of tapijten. Een gelaagd project waarbij de uitkomst niet data driven design is naar design driven data. Wat weer allerlei interessante vragen oproept. Welke data kloppen het beste? En welke invloed heeft de presentatievorm op van de interpretatie van de data? Maar vooral: wat is eigenlijk het verschil tussen data die wordt geanalyseerd door mensen of door een algoritme?

Data zijn weliswaar ongrijpbaar maar manifesteren zich steeds zichtbaarder in de gebouwde omgeving. De continue stroom aan koop-kliks, chat-interacties en Tinder-swipes heeft geleid tot immense maar anonieme datacentra die overal in het landschap verrijzen. Deze magazijnen met rijen vol servers genereren enorme hoeveelheden warmte. Met Bathing in the cloud wil Lucas de Ruiter de onzichtbare wereld van het datacenter ontrafelen. Voor dit afstudeerproject aan de Design Academy Eindhoven paste hij diverse fotografische technieken toe, waaronder documentairefotografie en abstracte animaties van de datastromen. Maar ook wil De Ruiter de fysieke architectuur van datacentra demystificeren. Vaak zijn het anonieme dozen waaraan je eigenlijk nauwelijks kunt wat ze zijn, laat staan war erin gebeurt. Daarom wil hij het gebouw zelf transformeren tot een plek van ontmoeting waar je juist off-the-grid kunt gaan. Op het dak – in the cloud, zeg maar – moet een wellness centrum worden geplaatst. De sauna’s en stoombaden worden verhit met de warmte van de servers. Ook kan er gespeeld worden met een verbeelding van de datastroom met lichten Of nog analoger: hoe drukker de servers het hebben, hoe heter de sauna. Veel fysieker kunnen data niet worden ervaren.
 
Geschreven door Jeroen Junte, editor-in-chief DesignDigger.