Geo-Design: Sand

In 2018 deden oud-studenten van Design Academy Eindhoven (DAE) op een vernieuwende manier onderzoek naar de sociaaleconomische, geografische en geopolitieke krachten die een rol spelen in het werk van designers van nu. Dat leidde tot de reeks exposities genaamd Geo-Design, waarvan Geo-Design: Sand de derde editie in de serie vormt, waarin ook nu weer (pijnlijk) zichtbaar maakt wat vaak onzichtbaar of weggestopt is.

Na water is zand het meest gebruikte materiaal op aarde. En het is zeker niet in onuitputtelijke hoeveelheden aanwezig; het is zelfs schaars aan het worden. Bovendien is zandwinning een van de belangrijke oorzaak van de verstoring van ecosystemen over de hele wereld. We gebruiken het materiaal immers in enorme hpeveelheden vooral voor het bouwen van huizen om het toenemend aantal mensen op de wereld te huisvesten. Maar zand zit ook in de brillen die we dragen, in de siliconenchips in onze computers en smartphones en in cosmetica. Op diverse manieren en verspreid over de hele wereld, maken de negen DAE-alumni deze verschillende aspecten en actuele problemen die met het materiaal zand te maken hebben op een vaak confronterende manier inzichtelijk.

Landscope

Zo presenteren de vorig jaar afgestudeerde Romain Laval en Baiba Soma het onderzoeksproject Landscope, een verkenning van het belang van zand voor de situatie in Marokko die draait om winning, bouw en economische ontwikkeling. De kust van het land verandert doordat veel zand wordt gewonnen voor de bouw. Ironisch genoeg en in totale tegenstrijd kondigt tegelijkertijd koning Mohammed VI in het zogenoemde Visieplan 2020 ernaar te streven om twintig miljoen bezoekers te trekken naar dit zand. De regering wil een groot aantal toeristische resorts langs te kunst bouwen zodat al die toeristen kunnen genieten van een strandvakantie langs de 3500 kilometer lange Marokkaanse kustlijn aan de Atlantische oceaan en de Middellandse zee. Het natuurlijke kapitaal wordt dus tegelijkertijd vernietigd, zowel letterlijk als figuurlijk.

Nine Dragons

De eveneens vorig jaar afgestudeerde antidisciplinaire ontwerper, zoals Bich Tran zich noemt, laat een verwoestend effect van het massatoerisme zien. Een bijzondere installatie met een (kust-)strook bewegende rijen stenen die door een eenvoudige motor schurend tegen elkaar aan bewegen, onderzocht hij het stadslandschap van Vietnam dat wordt bepaald door de enorme groei van de bevolking, zoals in Ho Chi Minh City er een groei is van 1.9 miljoen (1970) naar 8.6 miljoen (2020). Voor hen worden enorme wolkenkrabbers en complete infrastructuren van beton waar zand een van de ingrediënten voor is. Dagelijks wordt - vaak illegaal - zand gewonnen uit de rivierbedding van de Mekong River Delta (Nine Dragons genoemd) om tegemoet te komen aan die allesverslindende behoefte. In het project getiteld Death of the Nine Dragons presenteert de ontwerper het fictieve reisbureau Dark Water Tours dat een tour met gids aanbiedt langs de plek waar de ecologische ramp zich voltrekt. Daarmee refereert de naam van het reisbureau aan het fenomeen Dark Toerisme: toeristen die naar plekken reizen waar zich menselijke tragedies hebben afgespeeld, zoals Chernobyl of Auschwitz - en ook Nine Dragons.

Micagordel

Matteo Dal Lago richt de schijnwerpers weer op een heel ander aspect van zand. Het mineraal Mica (Latijn: micare) bezit de eigenschap dat het licht reflecteert en is een uiterst gewilde grondstof voor de cosmetica-industrie in met name China, Japan en België. India is de grootste leverancier van dit glinsterende materiaal; het wordt voornamelijk gewonnen langs zogenoemde Micagordel langs de oostelijke deelstaten Bihar en Jharkhand waar families in honderden kleine dorpen het op een ambachtelijke maar illegale manier winnen en daar slecht voor worden betaald. En er is geen controle of wetgeving om dit te stoppen. 

Wereldzand

Tot slot als een hommage aan het langlopende zand-onderzoeksproject van Atelier NL, nodigde Geo-Design Nadine Sterk en Lonny Van Ryswyck uit om hun project: To See a World in a Grain of Sand te tonen, een inmiddels enorme collectie zandkorrels die uit alle hoeken van de wereld aan de ontwerpers zijn opgestuurd. Samen vormen ze een gemeenschappelijk archief van zandsamples met hun bijbehorende verhalen.

De onderzoeksprojecten van negen DAE-alumni: Rawad Baaklini, Soline Bredin, Elissa Brunato, Matteo Dal Lago, Christoph Dichmann, Lucas Dubois, Romain Laval, Tiiu Meiner, Leo Orta, Bich Tran Quang, Anna Diljá Sigurðardóttir, Baiba Soma, Wu Yanjin and Atelier NL. 

Geo-Design: Sand is gecureerd door Martina Muzi, de redacteur/eindredacteur is Jeannette Petrik en de grafische vormgeving is van Soline Bredin en Lucas Dubois. De tentoonstelling is nog t/m 15 november 2020 in het Van Abbemuseum.