Column: The Magic Number

Column door Jeroen Junte | www.designdigger.nl

Met de catchy titel Slowductivity stoft de Hogeschool Rotterdam daarom vergeten kwaliteiten als traagheid, verveling en handenarbeid af. Deze vertraging moet uiteindelijk leiden tot verbinding, want hier wordt geen product maar menselijk contact ontworpen. Artez Academy uit Arnhem buigt zich met Greater Less, Greater More juist over de rol die de allernieuwste technologie als mixed reality kan spelen in het reduceren van consumptie; waarom nog 173 verschillende kledingstukken bezitten (het gemiddelde in Nederland) als één volstaat, omdat je er met bijvoorbeeld een ar-bril telkens andere kleuren of patronen op kunt zien.

Niet minder, maar beter, oftewel: kwantiteit in plaats van kwaliteit. Je zou het ook The Magic Number kunnen noemen. Waarmee DDW inzwemt tegen de stroom van designevents, waar het immers draait om nieuw en dus meer. Maar minder consumeren, produceren en weggooien vergt een ingrijpende mentaliteitsverandering. En hoe doe je dat, zo’n mentaliteitsverandering ontwerpen?

Laat dat maar over aan de kersverse DDW-ambassadeur en oud-Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Al maakt hij het bezoekers van het Klokgebouw niet echt makkelijk met zijn Labyrinth, een expositie die volgens Alkemade ons ‘de kunst van richting te veranderen’ moet bijbrengen. Daarvoor moeten bezoekers hun weg zoeken in een gangenstelsel van maagdelijk witte doeken waarin als richtingaanwijzers kunstwerken zijn verstopt. Zo hangen er foto’s van een inheemse stam uit Zimbabwe waarvan de jagers zich telkens aanpassen aan het gedrag van hun prooi of de weersomstandigheden. Zo zullen wij ons ook moeten trainen in dwaalkracht. Het slotstuk is een museaal kunstwerk van Atelier van Lieshout met de welluidende titel Apocalyps. Dat gebeurt er als we ons niet aanpassen is de sombere boodschap. Al is er ook een alternatieve weg, zoals het een doolhof betaamt tenslotte. Dat is de uitgang langs een al even imposant kunstwerk van Constant dat de humo ludens verbeeldt; de spelende mens die door een nieuwe balans tussen werk en vrije tijd met minder toe kan.

Dat spelen een weg naar The Magic Number kan zijn, laat ook kunstenaar/ontwerper Arne Hendriks zien met zijn Hara Hachi Bu-dorpje op het Ketelhuisplein. In een kring staan elf schuurtjes (“een symbool van zelfredzaamheid”, aldus Hendriks) waarin op een speelse manier wordt verkend hoe wij als samenleving kunnen verminderen. Hara hachi bu staat voor het Japanse principe dat 80 procent ook voldoende kan zijn. Dus niet meer eten tot je vol zit, maar tot je verzadigd bent. Dat proces van collectief een stap achteruit moet misschien wel beginnen bij de basis: eerst maar eens leren fysiek achteruitlopen onder leiding van een professionele choreograaf. Wat er ook bij hoort, is meer waardering voor wat er al is. Dat kan door algen een hand te geven, om zo onze waardering voor deze snelgroeiende organismen uit te drukken. Algen vormen immers een duurzame grondstof om mee te bouwen of om te eten.

Waar het filosofische labyrint van ambassadeur Alkemade het hoofd ziet als kronkelende weg naar verandering. En waar Hendriks letterlijk handen en voeten geeft aan de noodzaak om te minderen. Zo doen Nienke Hoogvliet en Tim Jongerius een appèl op het hart met hun interactieve installatie Value/Values. Voordat we producten gaan maken, moeten wij ons misschien eerst afvragen wat wij belangrijk vinden. Een diervriendelijke manier van produceren? Een faire beloning voor de makers? Duurzame grondstoffen? Door ons te laten kiezen tussen twee gewoven vloerkleden – eentje uit Nederland en een uit Armenië, de bakermat van het weven – worden we verbonden met onze waarden. Hoeveel zijn wij bereid meer te betalen voor een product dat lokaal is gemaakt van Texelse wol? Of vinden wij het belangrijker dat sappelende ambachtslui uit een arm land als Armenië in hun levensonderhoud kunnen voorzien? Welke keuze je ook maakt, belangrijk is dat wij onze waarden een belangrijkere rol laten spelen in het bepalen van de waarde van de spullen waarmee wij ons omringen.

Uiteindelijk draait het bij de noodzakelijke mentaliteitsverandering van The Greater Number niet om meer of minder, maar om genoeg. En deze zoektocht hoeft helemaal niet zwaar of moeilijk te zijn. Dankzij de verbeeldingskracht van ontwerpers wordt ons leven juist speelser en vrolijker, misschien kan het ons zelfs wel louteren en betoveren. Inderdaad dus, genoeg gaat uiteindelijk om The Magic Number.